Na 76 jaar is onlangs de winkel Cito aan de Ferdinand Bolstraat 36 in de Amsterdamse Pijp gesloten. De vitrine, die tot voor kort helemaal vol stond met allerlei fiets- en brommeronderdelen is inmiddels leeg, maar de verkoopleus staat voorlopig nog op de gevel. “Heus, Cito heeft ‘t”, het is er één zoals die al jaren niet meer worden gebruikt, maar het geeft het pand wel zijn charme en is kenmerkend voor de winkel die hier zat. Een bijzondere onderdelenwinkel waar alles te vinden was wat elders al decennia uit de handel was. De gehele winkel was tot de nok gevuld met stellages vol dozen, waarvan sommigen er al sinds de opening in 1938 lagen.
Ondanks de bijzondere art deco winkelpui met beschilderde teksten zullen niet veel mensen de winkel van Cito zijn opgevallen. De donkere pui met rommelig interieur viel nauwelijks op tussen de huidige flitsende winkels. Toch was de winkel een begrip, binnen en buiten de stad, vooral voor liefhebbers van zeldzame fietsonderdelen.
Hoewel de winkel in 1938 in gebruik is genomen door Cito, is de pui zelf ouder. In 1923 opende hier een filiaal van de schoenhandel van S.A. Presburg. Deze keten had in de jaren ’10 tot ’30 een indrukwekkende 21 winkels geopend in Amsterdam, maar ook ver daarbuiten. De winkel in de Ferdinand Bolstraat werd al snel te klein, waarna het filiaal verhuisde naar nummer 45 in dezelfde straat (hier zit tegenwoordig een Starbucks). De oude winkel zou vervolgens in gebruik worden genomen door Cito. Het is niet bekend wanneer de leuzen op de gevel zijn geschilderd.
De ontwerper van de pui was de architect/ makelaar Gerardus Alphonsus Maria (G.A.M.) Loogman (1892-1976). Zijn naam is te vinden op een ingebeitelde insciptie in de natuurstenen bekleding naast de voordeur. Er zijn slechts flarden bekend over deze katholieke architect. Hij was vooral actief in de jaren '20 en '30 en zijn bekendste nog bestaande werk is een complex met sociale woningbouw aan de Churchilllaan. Opvallend is dat het een lagere bebouwing betreft dan de rest van Plan Zuid. Loogman ontwierp daarnaast veel winkels en winkelpuien. Voor de firma Presburg ontwierp Loogman meerdere winkels door het hele land in art deco stijl. In onder andere Haarlem, Groningen (1929), Den Haag (1933) en Enschede. Het onmiskenbare hoogtepunt is het inmiddels verdwenen filiaal aan de Kalverstraat 167-169 (1927), dat opviel door een enorme verlichte glas in lood gevel die in samenwerking met Willem Bogtman tot stand was gekomen. Loogman ontwierp meer winkels en winkelpuien in de Kalverstraat en de rest van de stad. Helaas is door de steeds veranderende eisen aan puien het grootste deel van zijn oeuvre inmiddels verdwenen of verminkt.
Op AT5 verscheen vorig jaar een klein item over CITO.
[UPDATE]
Sinds de winter van 2015 beleeft het Citopand een nieuw hoofdstuk in haar bestaan. Een dimsum restaurant is in het pand getrokken inclusief een nieuwe verfbeurt die het straatbeeld meer kleur geeft. De spreuken zijn verdwenen, maar het karakter is er niet minder op geworden.
Foto's: SPQA Amsterdam
Historische foto's: Beeldbank Amsterdam
Advertentie: Nieuw Israelitisch Weekblad (08/03/1923)
Ik had ooit een beugeltje nodig voor de trommelrem van mijn oude Magneet-fiets. Het oude beugeltje was gebroken. Heel Amsterdam had ik al afgezocht. Een oude fietsenmaker in de Ruysdaelstraat zei: "Probeer CITO eens. Als die het niet heeft, heeft niemand het."
BeantwoordenVerwijderenKende ik niet. Ik kwam binnen in het propvolle zaakje. Een stokoude man stond achter de toonbank. Ik liet hem het beugeltje zien. Hij stommelde naar achteren, een half duistere nis in. Minutenlang hoorde ik hem rommelen met blikjes en doosjes.
Eindelijk schoof hij de nis met voorraadschappen weer uit. Hij had een oud kartonnen doosje vast. "Als ik het heb, dan zit het hier in", zei hij.
Hij keerde het doosje om boven de toonbank. Er vielen tientallen oude beugeltjes uit. Ze leken wat op het mijne, maar waren toch allemaal weer net ietsje anders.
Eén beugeltje was echter hetzelfde als mijn kapotte gevalletje. Tevreden hield hij het voor mijn gezicht. Het kostte f2,50.
Terwijl ik afrekende, vertelde ik hem dat een andere fietsenmaker mij naar CITO had gestuurd: "Als CITO het niet heeft, heeft niemand het."
Triomfantelijk antwoordde de man, alsof hij een reclameboodschap insprak: "Heus, CITO heeft 't."
Pas maanden later viel me op dat die leus ook op de pui van de zaak geschilderd stond.
Fantastische blog met veel goede informatie! Bedankt.
BeantwoordenVerwijderenIk heb laatst een oude fiets gekregen waar als merknaam Cito op staat.Als framenummer lees ik H 223439. Weet iemand of deze fiets iets te maken heeft met de winkel in de ferdinand Bolstraat? Of van welk jaar deze fiets is?
BeantwoordenVerwijderenCito was de zaak van de oom van mijn man..idd..het was een rommeltje..maar..hij had werkelijk alles..
BeantwoordenVerwijderenGeweldige zaak! Die man wist werkelijk alles, had ook bijna alles. Inclusief alle kennis knowhow van het merk Jamathi!
BeantwoordenVerwijderenHij en zijn vrouw, later ook zijn dochter stonden decennialang achter de toonbank tussen alle doosjes en kratjes, en net als "malle Pietje " , konden ze alles vinden.
Heel fijn dat ik dat mee heb mogen maken.